INTEGRIMET EVROPIANE

INTEGRIMET EVROPIANE

Nocioni i integrimeve rajonale

- Studimi i të drejtës së Unionit Evropian është i pa suksesshëm pa e

trajtuar – shtjelluar më parë proceset reale historike të integrimit do të

ndikonte që shpjegimet të jenë të limituara – pa qarta;

- Integrimet janë sot realitet i zhvillimeve aktuale botërore;

- Integrimet gjithashtu janë edhe problem serioz i rendit të ri botëror;

- Bota në përgjithësi po shkon në drejtim të proceseve integruese

globale ose rajonale;

- Kjo po shkaktohet nga ndërvarësia e shteteve, rajoneve dhe

regjioneve;

- Me integrim nënkuptohet procesi i lidhjes së dy ose më shumë

shteteve të një rajoni të caktuar dhe atë në pikëpamje ose forme

institucionale;

- Varësisht nga këto forma integrimet mund të jenë:

a) Kulturore;

b) Tregtare / Biznesore;

c) Ekonomike;

d) Politike;

e) Ushtarake;

f) Etj;

- Format me të shpeshta janë ato të integrimeve ekonomike sepse

konsiderohen se ato nuk e kufizojnë sovranitetin e vendit;

- Sot në botën bashkëkohore ka shumë organizata të këtilla UE – ja,

EFTA, CEFTA në Evropë, NAFTA në Amerikën Veriore, LAFTA në

Amerikën Latine, ASEAN dhe APEC në Azi dhe Pacifik;

- Integrimte kulturore janë të shpeshta dhe reflektohen në formë të

shkëmbimit të programeve arsimore, kulturore, shkencore,

informative;

- Integrimet politike kuptohen si formë e adrimit të vendeve në

organizatë si p.sh. anëtarësimi në OSBE;

- Ndërkaq, integrimet ushtarake karakterizohen si marrëveshje

bilaterale ose multilaterale në lëmin ushtarak të dy ose më shumë

shteteve: (rasti i NATOS);

2

- TRAJTIMI I ÇËSHTJEVE SIPAS KËTIJË PROGRAMI

MËSIMOR DO TË FOKUSOHET VETËM NË PROCESET E

INTEGRIMEVE EKONOMIKE;

- Ekzistojnë katër forma të realizimit të integrimit rajonal ekonomik që

kanë dallime formale dhe substanciale në mes vete. Ato janë;

1. sipas preferencave;

2. sipas tregtisë së lirë;

3. unionit doganorë;

4. unionit ekonomik; dhe

5. bashkimit politik;

- Zonat preferenciale;

§ Janë format me të ulëta të integrimeve rajonale tregtare;

§ Këto marrëdhënie rregullohen kur brenda një hapësire të dyja

shtetet aplikojnë në qarkullimin e tyre tregtar preferenca

(përparësi) tregtare në mes vete. (P.sh,. aplikojnë norma

doganore me të ulëta etj);

§ P.sh, marrëveshjet për tregti të lirë më mes të Kosovës dhe

Shqipërisë;

- Zonat e tregtisë së lirë:

§ Janë formë me shkallë më të avancuar të lidhjes tregtare në mes

të dy ose

më shumë vendeve të një rajoni;

§ Ato zakonisht i anulojnë plotësisht doganat në tregtinë e tyre të

përbashkët ndërkaq akoma i mbajnë në fuqi ato për shtetet e

treta;

- Unioni doganor;

§ Është shkallë më e lartë e integrimit dhe në këtë strukturë shtetet jo

vetëm që i heqin doganat ne mes vendeve të veta por nxjerrin,

ingurojnë dhe zbatojnë norma – tarifa doganore për vendet e treta

- Unioni ekonomik;

§ Është strukturë akoma më e avancuar e bashkëpunimit e cila

sëndertohet me heqjen e pengesave në drejtim të qarkullimit të te

gjithë faktorëve ekonomik, si të atyre tregtare po ashtu edhe

prodhuese;

3

§ Kjo formë promovon dhe zbaton rregullativa të cilat krijojnë

mundësi të lëvizjes së lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit, fuqisë

punëtore, etj, (Modeli i UE – së)

- Unioni politik

§ Forma me e avancuar e integrimeve;

§ Bashkim me një shtet (rasti i UE –së dështimi i kushtetutës)

HISTORIKU:

1. Modeli i shtetit federal; dhe

2. Modeli i shtetit konfederal;

ORGANIZATAT KRYESORE EVROPIANE

- Situata pas Luftës së dytë botërore dhe pasojat e saj;

- Logjika politike – OBJEKTIVA – t, e paqes, pajtimit dhe e

rindërtimit evropian;

- Ndërtimi i Evropës sipas kësaj logjike garantohet vetëm nëpërmjet

procesit të integrimit;

- Këto ide tani përputheshin me idenë e Evropës së bashkuar;

- Në këtë përudhë rol të rëndësishëm kanë pasur SHBA – të, të cilat në

atë kohë kundër ish Bashkimit Sovjetik, krijuan të ashtuquajturën

“perde të hekurt”;

- Mbështetja fillestare amerikane sipas planit MARSHALL

- Vetëm deri në fund të viteve të pesëdhjeta në Evropë ekzistonin disa

organizata ekonomike siç ishin OECD, KNER, CSCE, BEE,

EVROATOM, EFTA, NATO, etj;

4

VARËSISHT NGA SHTRIRJA GJEOGRAFIKE, PROGRAMI DHE

NATYRA E TYRE TË GJITHA ORGANIZATAT EVROPIANE MUND

TË SISTEMOHEN NË TRI KATEGORI KRYESORE:

A. Evro – Atlantike (Transatlantike)

B. Pan – Evropiane; dhe

C. Supranacionale

A. Organizatat Evro – Atlantike (trans – atlantike)

- Kjo krijesë – strukturë nuk është në tërësi e pastër evropiane por

brenda saj ka edhe shtete të tjera siç janë SHBA – të, Kanadaja,

- Jo rrallë këto janë quajtura edhe si evro – amerikane;

- Të këtilla janë;

Ø OECD = Organizata për bashkëpunim dhe Zhvillim në Evropë,

e themeluar në Paris me 1948. Në fillim pa SHBA –të dhe

Kanadanë

Ø NATO = themeluar me 1949 si aleancë ushtarake dhe politike;

· Këshilli i Atlantikut Verior;

· Sekretari i përgjithshëm i NATOS;

· Asambleja e Atlantikut verior;

· Themelimi dhe zhvillimi i saj ka kaluar në dy faza;

ü Faza e parë 1949 – 1995 e karakterizuar me luftën

e ftoftë;

ü Faza 1995 e tutje; periudha e transformimit

Ø KSBE / OSBE = Organizatë e karakterit politik e themeluar ne

samitin e Helsinkit me 1975;

· Inaugurojë filozofinë e lirive dhe të drejtave të njeriut;

· Luajti rol të rëndësishëm në ndryshimet që ndodhën në

Evropën Jug – Lindore;

· Monitoron dhe promovon zgjedhje te lira dhe parime te

demokracisë;

· Selia e saj është në Vjenë dhe anëtare të saj janë edhe

vende jashtë territorit evropian;

· Organet kryesore të saj janë:

ü Këshilli i përhershëm;

ü Këshilli i lartë;

ü

5

ü Kryetari rotativ i radhës;

ü Sekretari i përgjithshëm;

ü Komisionarët e OSBE – së në lëmi të caktuar;

B. Organizatat pan – evropiane

- Pjesëmarrëse janë vetëm shtetet në territorin evropian;

- Pjesëtare të kësaj organizata janë vetëm shtetet me orientim strategjik

pan – evropian;

- Deri me tani është vetëm një organizatë KËSHILLI I EVROPËS

- Në gjirin e saj marrin pjesë 41 shtete anëtare dhe kanë këtë strukturë:

Ø Këshilli i Ministrave;

Ø Asambleja Parlamentare;

Ø Kongresi i Pushteteve Lokale dhe Rajonale të Evropës;

Ø Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut

C. Organizatat Supranacionale

- Në këtë kategori sistemohen:

a. CSCE – Bashkësia Evropiane për thëngjill dhe çelik

b. BEE – Bashkimi ekonomik evropian;

c. UE – Unioni evropian;

6

DALLIMET: UE – dhe organizatave të tjera evropiane

UNIONI EVROPIAN ORGANIZATAT TJERA

Struktura

institucionale

Strukturë me etnitet supranacional

ku vlen edhe parimi i delegimit

vlen vetëm përjashtimisht

Struktura organizative

ndërqeveritare

Mekanizmi i

vendosjes

Vendosja realizohet në bazë të një

sistemi të kombinuar me

konsensus por edhe me shumicë

votash;

Vendoset me konsensus dhe

unanimitet te plotë dhe çdo

mospajtim i ndonjë shteti

mund të bllokojë marrjen e

vendimeve;

Përgjegjësia

Përfaqësuesit i përgjigjen organeve

dhe institucioneve të organizatës e

shteteve që i kanë dërguar në

organizatë;

Përfaqësuesit i përgjigjen

organeve dhe institucioneve të

organizatës e jo shteteve nga

vinë;

Sistemi legjislativ Ka sistemin e vet unik legjislativ

· Mund të nxjerrin të gjitha

vendimet të cilat i nxjerrin

shtete;

Nuk kanë sistemin e vet unik

legjislativ por mund të

nxjerrin deklarata, rezoluta,

konventa;